Informacje dostępne w bazie NIP to cenne źródło wiedzy, dzięki któremu szybko możemy poznać najważniejsze informacje o firmie, fundacji, czy instytucjach samorządowych. Czy ze zgromadzonymi tam danymi można zapoznać się za darmo? A jeśli tak, to w jaki sposób?
Co trzeba wiedzieć o Numerze Identyfikacji Podatkowej?
NIP jest z nami już od 27 lat. Ustawa, która wprowadziła go do polskiego porządku prawnego, została przegłosowana w drugiej połowie 1995 roku. Warto jednak pamiętać o tym, że baza NIP oficjalnie została uruchomiona dopiero kilka miesięcy później, we styczniu 1996 roku.
Należy też zwrócić uwagę na to, że w pierwszych latach funkcjonowania zbioru korzystali z niego wszyscy aktywni na rynku pracy, a nie tylko właściciele firm. Tak duża uniwersalność tego zbioru, która bez wątpienia była sporym atutem, doprowadziła też do kilku sytuacji problematycznych, spośród których największym wyzwaniem okazała się forma zapisu samego NIP-u.
Numer Identyfikacji Podatkowej składa się z dziesięciu cyfr. Do 2012 roku, kluczowe znaczenie miała forma ich zapisu. Firmy obowiązkowo musiały zapisywać NIP w formacie: 000-00-00-000, a osoby fizyczne jako 000-000-00-00.
Ta pozorna błahostka doprowadziła do wielu problemów natury organizacyjnej. Warto pamiętać też o tym, że ani w 1996, ani w 2012 roku, polskie urzędy nie mogły pochwalić się zbyt wysokim stopniem informatyzacji. Każdy taki błędnie zapisany NIP angażował aparat państwowy i przedłużał bieg spraw formalnych.
Po stronie ciekawostek warto odnotować, że kary za niewłaściwie zapisywany NIP były tak powszechne, że nawet dziś, w 10 lat po przegłosowaniu Ustawy o Numerze Identyfikacji Podatkowej, która zniosła obowiązkowe myślniki, można znaleźć wiele firm, które na swoich pieczątkach czy stronach WWW podają go w starym formacie: 000-00-00-000, bez względu na to, że dzisiejsze wyszukiwarki NIP, np. ta od ALEO.com, nie potrzebują już myślników, by wyszukać przedsiębiorcę.
Ogromnym atutem Ustawy o NIP jest też zmiana właściwości rejestru. Osoby fizyczne zostały — w pewnym uproszczeniu — przeniesione do bazy PESEL, która towarzyszy nam także i dziś, a Numer Identyfikacji Podatkowej został szerzej powiązany z działalnościami gospodarczymi.
Jakie informacje poznamy dzięki bazie NIP?
To zbiór o charakterze publicznym, czyli taki, do którego dostęp ma praktycznie każdy obywatel. Oznacza to także, że dostęp do zgromadzonych tam informacji jest darmowy, bez względu na to, czy jesteśmy osobą fizyczną, czy przedsiębiorcą. Wpisując numer NIP np. w wyszukiwarkę w ALEO.com, szybko możemy dotrzeć do wielu cennych danych.
Te kluczowe, to:
- informacje teleadresowe,
- data założenia działalności gospodarczej,
- forma osobowości prawnej.
Dzięki bazie NIP poznamy też kody PKD (Polskiej Klasyfikacji Działalności), dzięki czemu szybko ustalimy, czym zajmuje się dane przedsiębiorstwo i jaki jest tzw. przeważający rodzaj świadczonych usług. Numer Identyfikacji Podatkowej pomoże nam też sprawdzić status podatnika na Białej Liście Płatników VAT czy ustalić oficjalny numer rachunku firmy.
Polska, jako kraj, który należy do Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego, korzysta też z bazy VIES. Jeśli chcemy nawiązać współpracę np. z firmą z Republiki Czeskiej, to nasz czeski kontrahent może szybko sprawdzić, czy jesteśmy aktywnym płatnikiem składek — wystarczy NIP i podanie go na regionalnej stronie VIES-u.
Czy Numer Identyfikacji Podatkowej muszą wyrobić tylko firmy?
Przyjęło się twierdzić, że NIP to domena działalności gospodarczych. Bez wątpienia jest w tych słowach sporo prawdy. Czy to JDG, spółka jawna, czy z o.o., koniecznie trzeba wyrobić sobie Numer Identyfikacji Podatkowej. Z tego obowiązku zwolnione są tylko tzw. działalności nierejestrowe, które wprowadziła Konstytucja Biznesu.
Nie oznacza to jednak, że tylko firmy muszą mieć NIP. Z roku na rok stopniowo zwiększa się liczbę podmiotów, które są objęte tym obowiązkiem. Na dziś dzień mają go także jednostki samorządu terytorialnego (urzędy miast, starostwa, urzędy wojewódzkie, jednostki zależne), instytucje bankowe czy fundacje i stowarzyszenia rejestrowe.
Wiele wskazuje na to, że obowiązek posiadania wpisu w bazie NIP stopniowo będzie poszerzany o kolejne grupy. Na dziś dzień, Numer Identyfikacji Podatkowej najprościej wyrobić online, na etapie zakładania firmy. Można też skorzystać z formularza NIP-3. Bez względu na to, którą metodę wybierzemy, na jego aktywację poczekamy kilka dni, co wynika z tego, że — z formalnego punktu widzenia — identyfikator wydaje naczelnik urzędu skarbowego właściwego dla miejsca rejestracji podmiotu.
